|
|
| [1]ιησους δε επορευθη εις το ορος των ελαιων |
[1]And thei turneden ayen, ech in to his hous. |
| [2]ορθρου δε παλιν παρεγενετο εις το ιερον και πας ο λαος ηρχετο [προς αυτον] και καθισας εδιδασκεν αυτους |
[2]But Jhesus wente in to the mount of Olyuete. |
| [3]αγουσιν δε οι γραμματεις και οι φαρισαιοι προς αυτον γυναικα επι μοιχεια κατειλημμενην και στησαντες αυτην εν μεσω |
[3]And eerli eft he cam in to the temple; and al the puple cam to hym; and he sat, and tauyte hem. |
| [4]λεγουσιν αυτω [πειραζοντες] διδασκαλε ταυτην ευρομεν επ αυτοφωρω μοιχευομενην |
[4]And scribis and Fariseis bryngen a womman takun in auoutrye, and thei settiden hir in the myddil, |
| [5]εν δε τω νομω ημων μωυσης ενετειλατο τας τοιαυτας λιθοβολεισθαι συ ουν τι λεγεις [περι αυτης] |
[5]and seiden to hym, Maystir, this womman is now takun in auoutrie. |
| [6]τουτο δε ελεγον πειραζοντες αυτον ινα εχωσιν κατηγοριαν κατ αυτου ο δε ιησους κατω κυψας τω δακτυλω εγραφεν εις την γην μη προσποιουμενος |
[6]And in the lawe Moises comaundide vs to stoone suche; therfor what seist thou? |
| [7]ως δε επεμενον ερωτωντες αυτον ανακυψας ειπεν προς αυτους ο αναμαρτητος υμων πρωτος επ αυτην τον λιθον βαλετω |
[7]And thei seiden this thing temptynge hym, that thei myyten accuse hym. And Jhesus bowide hym silf doun, and wroot with his fyngur in the erthe. |
| [8]και παλιν κατω κυψας εγραφεν εις την γην |
[8]And whanne thei abiden axynge hym, he reiside hym silf, and seide to hem, He of you that is without synne, first caste a stoon in to hir. |
| [9]οι δε ακουσαντες και υπο της συνειδησεως ελεγχομενοι εξηρχοντο εις καθ εις αρξαμενοι απο των πρεσβυτερων [εως των εσχατων] και κατελειφθη μονος ο ιησους και η γυνη εν μεσω ουσα |
[9]And eft he bowide hym silf, and wroot in the erthe. |
| [10]ανακυψας δε ο ιησους και μηδενα θεασαμενος πλην της γυναικος ειπεν αυτη [γυναι] που εισιν εκεινοι οι κατηγοροι σου ουδεις σε κατεκρινεν |
[10]And thei herynge these thingis, wenten awei oon aftir anothir, and thei bigunnen fro the eldre men; and Jhesus dwelte aloone, and the womman stondynge in the myddil. |
| [11]η δε ειπεν ουδεις κυριε ειπεν δε [αυτη] ο ιησους ουδε εγω σε κατακρινω πορευου και [απο του νυν] μηκετι αμαρτανε |
[11]And Jhesus reiside hym silf, and seide to hir, Womman, where ben thei that accusiden thee? no man hath dampned thee. |
| [12]παλιν ουν αυτοις ο ιησους ελαλησεν λεγων εγω ειμι το φως του κοσμου ο ακολουθων εμοι ου μη περιπατηση εν τη σκοτια αλλ εξει το φως της ζωης |
[12]Sche seide, No man, Lord. Jhesus seide `to hir, Nethir Y schal dampne thee; go thou, and now aftirward nyle thou synne more. |
| [13]ειπον ουν αυτω οι φαρισαιοι συ περι σεαυτου μαρτυρεις η μαρτυρια σου ουκ εστιν αληθης |
[13]Therfor eft Jhesus spak to hem, and seide, Y am the liyt of the world; he that sueth me, walkith not in derknessis, but schal haue the liyt of lijf. |
| [14]απεκριθη ιησους και ειπεν αυτοις καν εγω μαρτυρω περι εμαυτου αληθης εστιν η μαρτυρια μου οτι οιδα ποθεν ηλθον και που υπαγω υμεις δε ουκ οιδατε ποθεν ερχομαι και που υπαγω |
[14]Therfor the Fariseis seiden, Thou berist witnessyng of thi silf; thi witnessyng is not trewe. |
| [15]υμεις κατα την σαρκα κρινετε εγω ου κρινω ουδενα |
[15]Jhesus answerde, and seide to hem, And if Y bere witnessyng of my silf, my witnessyng is trewe; for Y woot fro whennus Y cam, and whidur Y go. |
| [16]και εαν κρινω δε εγω η κρισις η εμη αληθης εστιν οτι μονος ουκ ειμι αλλ εγω και ο πεμψας με πατηρ |
[16]But ye witen not fro whennus Y cam, ne whidur Y go. For ye demen aftir the fleisch, but Y deme no man; |
| [17]και εν τω νομω δε τω υμετερω γεγραπται οτι δυο ανθρωπων η μαρτυρια αληθης εστιν |
[17]and if Y deme, my doom is trewe, for Y am not aloone, but Y and the fadir that sente me. |
| [18]εγω ειμι ο μαρτυρων περι εμαυτου και μαρτυρει περι εμου ο πεμψας με πατηρ |
[18]And in youre lawe it is writun, that the witnessyng of twei men is trewe. |
| [19]ελεγον ουν αυτω που εστιν ο πατηρ σου απεκριθη ιησους ουτε εμε οιδατε ουτε τον πατερα μου ει εμε ηδειτε και τον πατερα μου ηδειτε αν |
[19]Y am, that bere witnessyng of my silf, and the fadir that sente me, berith witnessyng of me. |
| [20]ταυτα τα ρηματα ελαλησεν ο ιησους εν τω γαζοφυλακιω διδασκων εν τω ιερω και ουδεις επιασεν αυτον οτι ουπω εληλυθει η ωρα αυτου |
[20]Therfor thei seiden to hym, Where is thi fadir? Jhesus answeride, Nether ye knowen me, nethir ye knowen my fadir; if ye knewen me, perauenture ye schulden knowe also my fadir. |
| [21]ειπεν ουν παλιν αυτοις ο ιησους εγω υπαγω και ζητησετε με και εν τη αμαρτια υμων αποθανεισθε οπου εγω υπαγω υμεις ου δυνασθε ελθειν |
[21]Jhesus spak these wordis in the tresorie, techynge in the temple; and no man took hym, for his our cam not yit. |
| [22]ελεγον ουν οι ιουδαιοι μητι αποκτενει εαυτον οτι λεγει οπου εγω υπαγω υμεις ου δυνασθε ελθειν |
[22]Therfor eft Jhesus seide to hem, Lo! Y go, and ye schulen seke me, and ye schulen die in youre synne; whidur Y go, ye moun not come. |
| [23]και ειπεν αυτοις υμεις εκ των κατω εστε εγω εκ των ανω ειμι υμεις εκ του κοσμου τουτου εστε εγω ουκ ειμι εκ του κοσμου τουτου |
[23]Therfor the Jewis seiden, Whether he schal sle hym silf, for he seith, Whidur Y go, ye moun not come? |
| [24]ειπον ουν υμιν οτι αποθανεισθε εν ταις αμαρτιαις υμων εαν γαρ μη πιστευσητε οτι εγω ειμι αποθανεισθε εν ταις αμαρτιαις υμων |
[24]And he seide to hem, Ye ben of bynethe, Y am of aboue; ye ben of this world, Y am not of this world. |
| [25]ελεγον ουν αυτω συ τις ει και ειπεν αυτοις ο ιησους την αρχην ο τι και λαλω υμιν |
[25]Therfor Y seide to you, that ye schulen die in youre synnes; for if ye bileuen not that Y am, ye schulen die in youre synne. |
| [26]πολλα εχω περι υμων λαλειν και κρινειν αλλ ο πεμψας με αληθης εστιν καγω α ηκουσα παρ αυτου ταυτα λεγω εις τον κοσμον |
[26]Therfor thei seiden to hym, Who art thou? Jhesus seide to hem, The bigynnyng, which also speke to you. |
| [27]ουκ εγνωσαν οτι τον πατερα αυτοις ελεγεν |
[27]Y haue many thingis to speke, and deme of you, but he that sente me is sothefast; and Y speke in the world these thingis, that Y herde of hym. |
| [28]ειπεν ουν αυτοις ο ιησους οταν υψωσητε τον υιον του ανθρωπου τοτε γνωσεσθε οτι εγω ειμι και απ εμαυτου ποιω ουδεν αλλα καθως εδιδαξεν με ο πατηρ μου ταυτα λαλω |
[28]And thei knewen not, that he clepide his fadir God. |
| [29]και ο πεμψας με μετ εμου εστιν ουκ αφηκεν με μονον ο πατηρ οτι εγω τα αρεστα αυτω ποιω παντοτε |
[29]Therfor Jhesus seith to hem, Whanne ye han areisid mannus sone, thanne ye schulen knowe, that Y am, and of my silf Y do no thing; but as my fadir tauyte me, Y speke these thingis. |
| [30]ταυτα αυτου λαλουντος πολλοι επιστευσαν εις αυτον |
[30]And he that sente me is with me, and lefte me not aloone; for Y do euermore tho thingis, that ben plesynge to hym. |
| [31]ελεγεν ουν ο ιησους προς τους πεπιστευκοτας αυτω ιουδαιους εαν υμεις μεινητε εν τω λογω τω εμω αληθως μαθηται μου εστε |
[31]Whanne he spak these thingis, manye bileueden in hym. |
| [32]και γνωσεσθε την αληθειαν και η αληθεια ελευθερωσει υμας |
[32]Therfor Jhesus seide to the Jewis, that bileueden in hym, If ye dwellen in my word, verili ye schulen be my disciplis; |
| [33]απεκριθησαν αυτω σπερμα αβρααμ εσμεν και ουδενι δεδουλευκαμεν πωποτε πως συ λεγεις οτι ελευθεροι γενησεσθε |
[33]and ye schulen knowe the treuthe, and the treuthe schal make you fre. |
| [34]απεκριθη αυτοις ο ιησους αμην αμην λεγω υμιν οτι πας ο ποιων την αμαρτιαν δουλος εστιν της αμαρτιας |
[34]Therfor the Jewis answeriden to hym, We ben the seed of Abraham, and we serueden neuere to man; hou seist thou, That ye schulen be fre? |
| [35]ο δε δουλος ου μενει εν τη οικια εις τον αιωνα ο υιος μενει εις τον αιωνα |
[35]Jhesus answeride to hem, Treuli, treuli, Y seie to you, ech man that doith synne, is seruaunt of synne. |
| [36]εαν ουν ο υιος υμας ελευθερωση οντως ελευθεροι εσεσθε |
[36]And the seruaunt dwellith not in the hows with outen ende, but the sone dwellith with outen ende. |
| [37]οιδα οτι σπερμα αβρααμ εστε αλλα ζητειτε με αποκτειναι οτι ο λογος ο εμος ου χωρει εν υμιν |
[37]Therfor if the sone make you fre, verili ye schulen be fre. |
| [38]εγω ο εωρακα παρα τω πατρι μου λαλω και υμεις ουν ο εωρακατε παρα τω πατρι υμων ποιειτε |
[38]Y woot that ye ben Abrahams sones, but ye seken to sle me, for my word takith not in you. |
| [39]απεκριθησαν και ειπον αυτω ο πατηρ ημων αβρααμ εστιν λεγει αυτοις ο ιησους ει τεκνα του αβρααμ ητε τα εργα του αβρααμ εποιειτε [αν] |
[39]Y speke tho thingis, that Y say at my fadir; and ye doen tho thingis, that ye sayn at youre fadir. |
| [40]νυν δε ζητειτε με αποκτειναι ανθρωπον ος την αληθειαν υμιν λελαληκα ην ηκουσα παρα του θεου τουτο αβρααμ ουκ εποιησεν |
[40]Thei answerden, and seiden to hym, Abraham is oure fadir. Jhesus seith to hem, If ye ben the sones of Abraham, do ye the werkis of Abraham. |
| [41]υμεις ποιειτε τα εργα του πατρος υμων ειπον ουν αυτω ημεις εκ πορνειας ου γεγεννημεθα ενα πατερα εχομεν τον θεον |
[41]But now ye seken to sle `me, a man that haue spoken to you treuthe, that Y herde of God; Abraham dide not this thing. |
| [42]ειπεν ουν αυτοις ο ιησους ει ο θεος πατηρ υμων ην ηγαπατε αν εμε εγω γαρ εκ του θεου εξηλθον και ηκω ουδε γαρ απ εμαυτου εληλυθα αλλ εκεινος με απεστειλεν |
[42]Ye doen the werkis of youre fadir. Therfor thei seiden to hym, We ben not borun of fornycacioun; we han o fadir, God. |
| [43]δια τι την λαλιαν την εμην ου γινωσκετε οτι ου δυνασθε ακουειν τον λογον τον εμον |
[43]But Jhesus seith to hem, If God were youre fadir, sotheli ye schulden loue me; for Y passide forth of God, and cam; for nether Y cam of my silf, but he sente me. |
| [44]υμεις εκ του πατρος του διαβολου εστε και τας επιθυμιας του πατρος υμων θελετε ποιειν εκεινος ανθρωποκτονος ην απ αρχης και εν τη αληθεια ουχ εστηκεν οτι ουκ εστιν αληθεια εν αυτω οταν λαλη το ψευδος εκ των ιδιων λαλει οτι ψευστης εστιν και ο πατηρ αυτου |
[44]Whi knowen ye not my speche? for ye moun not here my word. |
| [45]εγω δε οτι την αληθειαν λεγω ου πιστευετε μοι |
[45]Ye ben of the fadir, the deuel, and ye wolen do the desyris of youre fadir. He was a mansleere fro the bigynnyng, and he stood not in treuthe; for treuthe is not in hym. Whanne he spekith lesyng, he spekith of his owne; for he is a liere, and fadir of it. |
| [46]τις εξ υμων ελεγχει με περι αμαρτιας ει δε αληθειαν λεγω δια τι υμεις ου πιστευετε μοι |
[46]But for Y seie treuthe, ye bileuen not to me. |
| [47]ο ων εκ του θεου τα ρηματα του θεου ακουει δια τουτο υμεις ουκ ακουετε οτι εκ του θεου ουκ εστε |
[47]Who of you schal repreue me of synne? if Y sey treuthe, whi bileuen ye not to me? |
| [48]απεκριθησαν ουν οι ιουδαιοι και ειπον αυτω ου καλως λεγομεν ημεις οτι σαμαρειτης ει συ και δαιμονιον εχεις |
[48]He that is of God, herith the wordis of God; therfor ye heren not, for ye ben not of God. |
| [49]απεκριθη ιησους εγω δαιμονιον ουκ εχω αλλα τιμω τον πατερα μου και υμεις ατιμαζετε με |
[49]Therfor the Jewis answeriden, and seiden, Whether we seien not wel, that thou art a Samaritan, and hast a deuel? |
| [50]εγω δε ου ζητω την δοξαν μου εστιν ο ζητων και κρινων |
[50]Jhesus answerde, and seide, Y haue not a deuel, but Y onoure my fadir, and ye han vnhonourid me. |
| [51]αμην αμην λεγω υμιν εαν τις τον λογον τον εμον τηρηση θανατον ου μη θεωρηση εις τον αιωνα |
[51]For Y seke not my glorye; there is he, that sekith, and demeth. |
| [52]ειπον ουν αυτω οι ιουδαιοι νυν εγνωκαμεν οτι δαιμονιον εχεις αβρααμ απεθανεν και οι προφηται και συ λεγεις εαν τις τον λογον μου τηρηση ου μη γευσηται θανατου εις τον αιωνα |
[52]Treuli, treuli, Y seie to you, if ony man kepe my word, he schal not taste deth with outen ende. |
| [53]μη συ μειζων ει του πατρος ημων αβρααμ οστις απεθανεν και οι προφηται απεθανον τινα σεαυτον συ ποιεις |
[53]Therfor the Jewis seiden, Now we han knowun, that thou hast a deuel. Abraham is deed, and the prophetis, and thou seist, If ony man kepe my word, he schal not taste deth withouten ende. |
| [54]απεκριθη ιησους εαν εγω δοξαζω εμαυτον η δοξα μου ουδεν εστιν εστιν ο πατηρ μου ο δοξαζων με ον υμεις λεγετε οτι θεος ημων εστιν |
[54]Whether thou art grettere than oure fader Abraham, that is deed, and the prophetis ben deed; whom makist thou thi silf? |
| [55]και ουκ εγνωκατε αυτον εγω δε οιδα αυτον και εαν ειπω οτι ουκ οιδα αυτον εσομαι ομοιος υμων ψευστης αλλ οιδα αυτον και τον λογον αυτου τηρω |
[55]Jhesus answeride, If Y glorifie my silf, my glorie is nouyt; my fadir, is that glorifieth me, whom ye seien, that he is youre God. |
| [56]αβρααμ ο πατηρ υμων ηγαλλιασατο ινα ιδη την ημεραν την εμην και ειδεν και εχαρη |
[56]And ye han not knowun hym, but Y haue knowun hym; and if Y seie that Y knowe hym not, Y schal be a liere lich to you; but Y knowe hym, and Y kepe his word. |
| [57]ειπον ουν οι ιουδαιοι προς αυτον πεντηκοντα ετη ουπω εχεις και αβρααμ εωρακας |
[57]Abraham, youre fadir, gladide to se my dai; and he saiy, and ioyede. |
| [58]ειπεν αυτοις ο ιησους αμην αμην λεγω υμιν πριν αβρααμ γενεσθαι εγω ειμι |
[58]Thanne the Jewis seiden to hym, Thou hast not yit fifti yeer, and hast thou seien Abraham? |
| [59]ηραν ουν λιθους ινα βαλωσιν επ αυτον ιησους δε εκρυβη και εξηλθεν εκ του ιερου διελθων δια μεσου αυτων και παρηγεν ουτως |
[59]Therfor Jhesus seide to hem, Treuli, treuli, Y seie to you, bifor that Abraham schulde be, Y am. |